CDSL vs NSDL: कमाई, नफा आणि मार्केट शेअरमध्ये कोण आहे पुढे? संपूर्ण माहिती

शेअर बाजाराच्या राज्यात आजपर्यंत एकच राजा होता - CDSL. पण आज, ६ ऑगस्ट २०२५ रोजी, या राज्याच्या सीमेवर एका बलाढ्य प्रतिस्पर्ध्याने, म्हणजेच NSDL ने, आपल्या IPO द्वारे दमदार पाऊल ठेवले आहे. या नव्या आव्हानामुळे CDSL च्या सिंहासनाला हादरे बसले असून, दलाल स्ट्रीटवर एका नव्या 'डिपॉझिटरी वॉर'ला तोंड फुटले आहे. गेल्या महिनाभरात CDSL चा शेअर १२% कोसळला असून, गुंतवणूकदारांच्या मनात एकच प्रश्न आहे - आता पुढे काय?

CDSL च्या गडाला हादरे: नेमकं काय बिघडलं?

आजपर्यंत लिस्टेड डिपॉझिटरीच्या जगात CDSL हा एकमेव पर्याय होता. त्यामुळे त्याला बाजारात एक विशेष 'scarcity premium' म्हणजेच दुर्मिळतेचा फायदा मिळत होता. पण आता NSDL च्या रूपाने दुसरा मजबूत पर्याय समोर आल्याने, गुंतवणूकदार CDSL च्या महागड्या मूल्यांकनावर (Valuation) प्रश्नचिन्ह निर्माण करत आहेत.

याच काळात, कंपनीच्या निराशाजनक तिमाही निकालांनी (Q1FY26) जखमेवर मीठ चोळले. कंपनीचा नफा २३.६% ने घटला आणि ऑपरेटिंग मार्जिन ६०% वरून थेट ५०.४% वर आले. एकाच वेळी वाढती स्पर्धा आणि घटता नफा या दुहेरी संकटामुळे CDSL चा शेअर दबावाखाली आला आहे.

WhatsApp Group Join Now

Telegram Group Join Now

Instagram Group Join Now

रिंगणात दोन गडी: रिटेलचा राजा vs संस्थांचा बादशाह!

ही लढत केवळ संख्येची नाही, तर शक्ती आणि रणनीतीची आहे. दोन्ही कंपन्यांची ताकद आणि कार्यपद्धती पूर्णपणे भिन्न आहे.

• मार्केट शेअरचा खेळ: वरकरणी पाहिल्यास, CDSL हा बाजाराचा 'राजा' आहे. देशातील तब्बल १५.३ कोटी डिमॅट खाती (७९% मार्केट शेअर) CDSL कडे आहेत. झिरोधा, ग्रो सारख्या प्लॅटफॉर्मवरील प्रत्येक सामान्य गुंतवणूकदार हा CDSL चा ग्राहक आहे. याउलट, NSDL कडे केवळ ३.९५ कोटी खाती (२१% शेअर) आहेत.
• पण खरा बादशाह कोण? NSDL कडे जरी खाती कमी असली, तरी ते 'संस्थात्मक बादशाह' आहेत. देशातील सर्व मोठे म्युच्युअल फंड, विदेशी गुंतवणूकदार (FIIs) आणि विमा कंपन्या NSDL च्या ग्राहक आहेत. त्यामुळे त्यांच्याकडील मालमत्तेचे मूल्य (Assets Under Custody) प्रचंड आहे.
• कमाई विरुद्ध नफा: खरी लढत इथे आहे. FY25 मध्ये NSDL ने ₹१,४२० कोटींचा महसूल मिळवला, जो CDSL च्या ₹१,०८२ कोटींपेक्षा जास्त आहे. पण नफा कमावण्यात CDSL चा हात कोणी धरू शकत नाही. CDSL ने तब्बल ४८.६% च्या अविश्वसनीय मार्जिनसह ₹५२६ कोटींचा नफा कमावला, तर NSDL चे मार्जिन केवळ २२.४% होते. यामागे CDSL चे कमी खर्चाचे, टेक्नॉलॉजी-आधारित रिटेल मॉडेल आहे.

NSDL च्या IPO ला ग्रे मार्केटमध्ये मिळालेला तुफान प्रतिसाद (₹१२५ GMP) आणि संभाव्य १५% लिस्टिंग गेन हे दाखवून देतं की बाजारात त्याच्या आगमनाची आतुरतेने वाट पाहिली जात होती.

Bharti Airtel Q1 Results: एअरटेलची धमाकेदार कमाई, पण मार्केट खुश नाही? जाणून घ्या आतली गोष्ट!

गुंतवणूकदारांसाठी ही परिस्थिती रंजक आहे. एका बाजूला अत्यंत किफायतशीर, रिटेलचा राजा असलेला पण सध्या दबावाखाली असलेला CDSL आहे, तर दुसऱ्या बाजूला प्रचंड महसूल आणि संस्थात्मक ताकद असलेला पण कमी मार्जिनचा NSDL आहे. ही लढत आता सुरू झाली आहे आणि येणाऱ्या तिमाहीचे निकालच ठरवतील की या 'डिपॉझिटरी वॉर'चा खरा विजेता कोण ठरणार.

डिस्क्लेमर: ही माहिती केवळ वृत्तांकनात्मक आहे, गुंतवणुकीचा सल्ला नाही. कोणत्याही शेअरमध्ये गुंतवणूक करण्यापूर्वी आपल्या आर्थिक सल्लागाराचा सल्ला नक्की घ्या.