Phone Pay,Google Pay वापरकर्त्यांसाठी सर्वात मोठी बातमी: १ ऑक्टोबर २०२५ पासून हे फीचर होणार बंद , NPCI उचलणार हे मोठे पाऊल!

 

मुख्य मुद्दे:

• UPI चे 'P2P कलेक्ट रिक्वेस्ट' फीचर १ ऑक्टोबर २०२५ पासून होणार बंद.
• ऑनलाइन फसवणूक आणि स्कॅम रोखण्यासाठी नॅशनल पेमेंट कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया (NPCI) चा महत्त्वपूर्ण निर्णय.
• सामान्य वापरकर्त्यांवर काय परिणाम होणार आणि पैसे पाठवण्यासाठी आता कोणते पर्याय उपलब्ध असतील? सविस्तर जाणून घ्या.

तुम्ही UPI वापरता का? गुगल पे, फोनपे, पेटीएमवरून मित्रांना किंवा दुकानदाराला पैसे पाठवता का? तुमच्यासाठी एक अत्यंत महत्त्वाची बातमी आहे. ऑनलाइन फसवणुकीला आळा घालण्यासाठी आणि तुमच्या कष्टाच्या पैशांना अधिक सुरक्षित करण्यासाठी नॅशनल पेमेंट कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया (NPCI) ने एक मोठा आणि धाडसी निर्णय घेतला आहे. १ ऑक्टोबर २०२५ पासून, UPI मधील एक लोकप्रिय पण तितकेच धोकादायक ठरलेले 'पिअर-टू-पिअर (P2P) कलेक्ट रिक्वेस्ट' (Peer-to-Peer Collect Request) हे फीचर कायमचे बंद करण्यात येणार आहे.

तुम्हाला कधी अनोळखी नंबरवरून पैसे पाठवण्याची रिक्वेस्ट आली आहे का? "तुमची लॉटरी लागली आहे, हे बक्षीस मिळवण्यासाठी आलेली रिक्वेस्ट Accept करा" असा मेसेज आला आहे का? जर हो, तर तुम्ही एका मोठ्या फसवणुकीतून वाचला आहात. याच पद्धतीचा वापर करून स्कॅमर्सनी हजारो लोकांना गंडा घातला आहे. आता याच धोक्याची मूळ NPCI ने पकडले आहे.

चला, सोप्या भाषेत समजून घेऊया की हे फीचर काय होते, ते का बंद होत आहे आणि याचा तुमच्यावर काय परिणाम होईल.

WhatsApp Group Join Now

Telegram Group Join Now

Instagram Group Join Now

काय आहे हे 'P2P कलेक्ट रिक्वेस्ट' फीचर?

'कलेक्ट रिक्वेस्ट' म्हणजे समोरच्या व्यक्तीकडे पैसे 'मागण्याची' सुविधा. याला 'पुल ट्रान्झॅक्शन' (Pull Transaction) असेही म्हणतात.

• समजा: तुम्हाला तुमच्या मित्राकडून ५०० रुपये घ्यायचे आहेत.
• तुम्ही काय करायचात: तुम्ही तुमच्या UPI ॲपवरून त्याला ५०० रुपयांची 'रिक्वेस्ट' पाठवायचात.
•  त्याला काय दिसायचे: तुमच्या मित्राला त्याच्या ॲपवर एक नोटिफिकेशन यायचे की, "तुमचा मित्र तुमच्याकडे ५०० रुपयांची मागणी करत आहे."
•  पैसे कसे मिळायचे: त्याने ती रिक्वेस्ट स्वीकारून (Accept) आपला UPI पिन टाकला की, त्याच्या खात्यातून पैसे कापून तुमच्या खात्यात जमा व्हायचे.

सुरुवातीला मित्रांमध्ये बिल वाटून घेणे किंवा उधारी वसूल करणे यांसारख्या चांगल्या कामांसाठी हे फीचर बनवले होते. पण चोरांनी याच सुविधेला आपले हत्यार बनवले.

एका चांगल्या फीचरचा असा झाला गैरवापर!

स्कॅमर्सनी या फीचरचा वापर करून लोकांची फसवणूक करण्याचा एक नवीन फंडा शोधून काढला होता.

• ते लोकांना अनोळखी नंबरवरून मोठ्या रकमेच्या कलेक्ट रिक्वेस्ट पाठवायचे.
• सोबत एक आकर्षक मेसेज असायचा, जसे की "तुमच्या खात्यात ₹5000 जमा करण्यासाठी ही रिक्वेस्ट Accept करा" किंवा "तुमचे KBC लॉटरीचे पैसे मिळवण्यासाठी पिन टाका."
•  अनेक भोळे-भाबडे नागरिक याला बळी पडायचे. त्यांना वाटायचे की पिन टाकल्यावर पैसे मिळतील, पण व्हायचे उलटेच! रिक्वेस्ट 'Accept' करून पिन टाकताच त्यांच्या खात्यातून पैसे गायब व्हायचे.

या प्रकारच्या फसवणुकीच्या वाढत्या घटनांमुळे NPCI ला हे कठोर पाऊल उचलावे लागले आहे.

NPCI चा मोठा निर्णय आणि तुमच्यासाठी दिलासा

वाढती ऑनलाइन फसवणूक थांबवण्यासाठी NPCI ने १ ऑक्टोबर २०२५ पासून सर्व सामान्य वापरकर्त्यांसाठी (P2P) ही कलेक्ट रिक्वेस्ट सुविधा पूर्णपणे बंद करण्याचा निर्णय घेतला आहे.

•  फसवणुकीला चाप: यामुळे अनोळखी व्यक्ती तुम्हाला आता पैशांची मागणी करणारी रिक्वेस्ट पाठवू शकणार नाही, ज्यामुळे फसवणुकीचा एक मोठा मार्ग बंद होईल.
•  व्यापाऱ्यांसाठी सुरू राहणार: लक्षात घ्या की, फ्लिपकार्ट, ॲमेझॉन, स्विगी किंवा इतर कंपन्यांकडून खरेदी करताना येणारी पेमेंट रिक्वेस्ट (Merchant-led collect request) सुरूच राहील. ती पूर्णपणे सुरक्षित असते.
•  आकडेवारी काय सांगते?: एकूण UPI ट्रान्झॅक्शन्समध्ये या फीचरचा वाटा फक्त ३% होता, पण फसवणुकीमधील याचा सहभाग खूप मोठा होता. त्यामुळे हे फीचर बंद करणे अधिक सोपे आणि फायदेशीर ठरले आहे.

मग आता पैसे कसे पाठवणार किंवा मागणार?

घाबरण्याचे काहीच कारण नाही! पैसे पाठवण्याचे आणि स्वीकारण्याचे इतर सर्व सुरक्षित मार्ग पूर्वीप्रमाणेच सुरू राहतील.

१. थेट पैसे पाठवणे (Push Transaction): तुम्ही पूर्वीप्रमाणेच थेट मोबाईल नंबर किंवा UPI आयडी टाकून पैसे पाठवू शकता.

२. स्कॅन आणि पे (Scan and Pay): QR कोड स्कॅन करून पैसे देण्याची पद्धत सर्वात सुरक्षित आणि लोकप्रिय आहे, ती सुरूच राहील.

३. चॅटद्वारे पेमेंट: व्हॉट्सॲप पे किंवा इतर ॲप्समधील चॅट विंडोमध्येच पैसे पाठवण्याचा पर्यायही उपलब्ध आहे.

४. 'स्प्लिट पेमेंट' फीचर: अनेक ॲप्स आता 'स्प्लिट पेमेंट' (Split Payment) सारखे नवीन फीचर्स आणत आहेत, ज्यामुळे एका बिलाची रक्कम अनेक मित्रांमध्ये सहजपणे विभागता येईल.

थोडक्यात, NPCI चा हा निर्णय तुमच्या-आमच्यासारख्या सामान्य UPI वापरकर्त्यांसाठी एक मोठे 'सुरक्षा कवच' ठरणार आहे. आता तुम्ही अधिक सुरक्षितपणे आणि आत्मविश्वासाने डिजिटल व्यवहार करू शकाल.